سرمايه گذاري خطرپذير (VC) يا Venture capital در واقع سرمايه اي است كه از گروه‌هاي سرمايه‌گذاري اي دريافت مي‌كنيد كه با استارتاپ‌ها و كسب و كارهاي كوچك كار مي‌كنند. اين گروه‌ها بر سرمايه سرمايه گذاراني كه مي‌خواهند در شركت‌هايي با پتانسيل رشد قوي در ازاي دريافت سهام سرمايه گذاري كنند، نظارت مي‌كنند. سرمايه گذاري خطرپذير يكي از راه هاي دريافت پول براي شروع و يا رشد كسب و كارهاي كوچك مي‌باشد. بيشتر سرمايه گذاري‌هاي خطرپذير همانطور كه از عنوان آن‌ها پيداست، در معرض خطر بالايي قرار دارند. سرمايه‌گذار ريسك‌پذير با مديريت فعالانه و برنامه‌ريزي در توسعه مدل‌هاي راهبردي، در كسب‌وكار هدف و ارزش افزوده و افزايش قيمت سهام اين شركت‌ها نقش مهمي ايفا مي‌كند. رونق و توسعه فعاليت‌ هاي سرمايه‌گذاري ريسك‌پذير موتور محركه و محور اصلي رشد محصولات جديد و نوآوري در عرصه فناوري است.

سرمايه گذاران در هنگام انتخاب سرمايه گذاري VC خود به اندازه شركت، دارايي‌ها و خطوط توسعه محصول نگاه مي‌كنند. در مقايسه با انواع سرمايه گذاري هاي ديگر وجوه سرمايه گذاري خطرپذير تنها بر سرمايه گذاري در مراحل اوليه تمركز مي‌كند. تغييرات در دنياي سرمايه گذاري، اين نوع از سرمايه گذاري را در ميان انبوهي از سرمايه گذاران مشروع قابل دسترس تر و امكان پذير تر كرده است. بنگاه هاي سرمايه گذاري خطرپذير عموما نقش فعالي را در سرمايه گذاري خود ايفا مي‌كنند و در مقابل نيز معمولا خواهان جايگاه در هيئت مديره نيز هستند بنابراين به اين شكل مي توان از تجربيات و راهنمايي هاي آن ها نيز بهره گرفت.

براي يك صندوق VC اين امر بهتر است كه مقادير كمتري از پول را در تعداد زيادي از كسب و كارهاي جديد سرمايه گذاري كند با اين اميد كه حداقل تعداد كمي از شركت‌ها به شركت‌هاي بزرگ‌ و سودآور تبديل شوند.

صندوق سرمايه گذاري خطر پذير چگونه كار مي كند؟

بسته به اينكه كسب و كار هنگام سرمايه گذاري تا چه ميزان بالغ شده باشد، سرمايه گذاري خطرپذير به سه دسته تقسيم مي شود:

– بودجه اوليه

– سرمايه مراحل اوليه

– سرمايه مرحله پيشرفت

فرقي ندارد كه كسب و كار در كدام يك از اين مراحل قرار داشته باشد زيرا در هر سه مورد به يك شكل عمل مي شود:

– صندوق هاي سرمايه گذاري خطرپذير قبل از انجام هر گونه سرمايه گذاري ابتدا اقدام به جمع آوري مبالغ مالي مي‌نمايند. اين صندوق يك سرفصل را براي سرمايه گذاران بالقوه ارسال مي‌كند كه پس از آن تصميم مي گيرند كه آيا مي خواهند پول را به صندوق اضافه كنند يا خير. اجرا كنندگان اين بودجه از هر سرمايه گذاري‌اي حفاظت مي‌كنند.

– صندوق VC به دنبال سرمايه‌گذاري‌هاي سهام خصوصي است كه مي تواند منجر به بازدهي مثبت شود. اين پروسه هم زمان زيادي را مي‌گيرد و هم نيازمند جستجو از ميان انبوهي از برنامه كسب و كارها براي يافتن شركتي كه بالاترين ميزان رشد را دارد، مي‌باشد. مدير بودجه سرمايه گذاري خطرپذير آخرين تصميم را براساس اينكه انتظارات سرمايه گذاران چيست اتخاذ مي‌كند.

– هنگامي كه موضوع سرمايه گذاري نهايي مي‌شود، اكثر منابع مالي هزينه سالانه‌اي را كه حدودا 2 درصد است، مي پردازند كه اين هزينه عموما در پرداخت حقوق مديران شركت و ساير هزينه‌هاي عملياتي كمك مي كند.

– هنگامي كه شركت از صندوق خارج مي‌شود، بازده مالي به سرمايه گذاران صندوق VC داده مي‌شود.

– هنگامي كه يك شركت از صندوق سرمايه گذاري خارج مي‌شود، اين صندوق بخشي از سود را كه معمولا حدود 20 درصد است، حفظ مي‌كند. ميزان بازدهي بر اساس وضعيت اقتصادي و نوع شركت‌ها انتظار مي رود كه متفاوت باشد، با اين حال بيشتر وجوه صندوق براي درآمد ناخالص حدود 30 درصد است.

دريافت قرارداد سرمايه گذاري در ازاي سهام

بسياري از دستگاه‌ها، برنامه‌ها و خدمات كه مردم به صورت روزانه از آن‌ها استفاده مي‌كنند، با سرمايه گذاري خطرپذير به وجود آمده‌اند. كمي بعدتر استارتاپ‌ها هم شروع به جذب سرمايه خطرپذير كردند. البته نمي‌توان گفت كه همه استارتاپ‌ها از سرمايه خطرپذير استفاده مي‌كنند.

جذب سرمايه خطرپذير و استفاده درست از اين سرمايه نه تنها موجب مي‌شود كه يك كسب و كار بر مبناي درستي تشكيل شود، بلكه در راستاي به دست آوردن شركاي قوي و بودجه كمك شاياني خواهد كرد. حتي توجه كردن به تكنولوژي‌هاي كه سرمايه گذاري خطرپذير روي آن‌ها سرمايه گذاري مي‌كند مي‌تواند به شركت ها و سرمايه گذاران در شناخت بهتر گرايش هاي جديد تكنولوژي كمك شاياني كند.

اولين مرحله از سرمايه گذاري خطرپذير بودجه اوليه مي باشد. اين مرحله اولين و مقدماتي‌ترين مرحله شروع يك كسب و كار است. سرمايه‌اي كه در اين مرحله جذب مي‌شود، بيشتر براي تحقيق و توسعه اهداف كسب و كار كاربرد دارد. اين امر بدين معناست كه در اين مرحله كارآفرينان يك كسب و كار در حال گسترش يك ايده بوده و فعلا وارد مرحله توزيع محصول محسوسي نشده‌اند. معمولا اين بودجه براي بيشتر كردن اعضاي تيم و انجام تحقيقاتي پيرامون بازاريابي محصول به كار مي رود.

1- مشاركت در مديريت شركت‌ها
سرمايه گذاراني كه در اين قالب‌ها قرار مي‌گيرند عموما داراي تجربه و شم اقتصادي بالا هستند و با تكيه بر اين دو در مديريت شركت‌هاي سرمايه پذير نوپا وارد شده و براي آن‌ها ايجاد ارزش افزوده مي‌كنند.

2- ارزيابي همه جانبه
معمولا اين سرمايه به شركت دانش بنياني تزريق مي‌شود كه پيش‌بيني مي‌شود در آينده رشد سريعي خواهد داشت. اما در اين ميان بايد همه جوانب را از جمله وضعيت اقتصادي، وضعيت بازار و .. در نظر گرفت.

3- خطرپذيري
يكي از اساسي‌ترين ويژگي‌هاي اين صندوق‌ها خطرپذيري آن‌ها مي‌باشد.

4- مشاركت در مالكيت شركت‌ها
زماني كه صندوق‌هاي سرمايه گذاري در مالكيت شركت‌ها سهيم مي‌شوند از هر ابزاري براي كمك به موفقيت اين شركت‌ها بهره مي‌برند. اين امر منجر به تلفيق دانش كارآفرينان و تجربه صاحبان اين سرمايه خواهد شد.

5- ديدگاه بلندمدت
خطرپذيري براي كسب سود با ديدگاه كوتاه مدت امكان‌پذير نمي‌باشد. با ديدگاه كوتاه مدت اين صندوق‌ها از اهداف اصلي‌شان دور مي‌شوند. لذا داشتن ديدگاه بلندمدت براي كسب سود يكي از مهم‌ترين ويژگي اين صندوق‌ها مي‌باشد.


ضرورت سرمايه‌گذاري خطر پذير در ايران:
با توجه به تنوع كم دارايي‌هاي مالي در ايران و وابستگي اين دارايي‌ها به يكديگر يافتن زمينه‌هاي جديد سرمايه‌گذاري يك ضرورت اجتناب‌ناپذير براي كشور است. اهميت و ضرورت سرمايه‌گذاري خطر پذير در ايران از اين حيث است كه تاكنون براي اجراي چرخه نوآوري در شركت‌هاي دانش‌بنيان و به ثمر رساندن يك ايده خلاقانه تا مرحله تجاري‌سازي آن، از منابع دولتي و به عبارت بهتر پول نفت مصرف مي‌شده است. لذا اقتصاد مبتني بر نفت كه همان استفاده از منابع دولتي براي اين نوع حمايتهاست، اقتصاد مقاومتي مبتني بر اقتصاد دانش بنيان را محقق نخواهد ساخت.

از طرفي با تصويب سياست‌هاي اصل 44 توسط مجلس، يكي از تكاليف قانوني دولت در اجراي سياست‌هاي اين اصل، توانمندسازي بخش خصوصي، ايجاد فضاي كسب و كار و تشكيل نهادهاي مالي مرتبط با آن است. با توجه به اهميت اصل 44 و ضرورت گسترش فعاليت‌هاي اقتصادي در بخش خصوصي، بايد ابزارهاي مالي مورد نياز اين بخش نيز ايجاد و گسترش يابد. سرمايه‌گذاران خطرپدير به عنوان موثرترين نهادهاي مالي به منظور حمايت از ايده‌هاي خلاق كسب وكار در صحنه اقتصاد، يكي ازمهمترين ابزارها هستند.